Müxalifətdə olanda demişdi: Paşinyan o vədini yerinə yetirir - NƏ BAŞ VERİR?

Politoloq Elşən Manafov Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.

Onunla müsahibəni təqdim edirik:

- Ermənistan-ABŞ birgə hərbi təlimləri keçiriləcək. Sizcə, bu təlimlər kimə qarşı yönəlib?

- ABŞ-la təlim Nikol Paşinyan hələ müxalifətdə olarkən səsləndirdiyi bəyanatların həyata keçirilməsi istiqamətində atılan addımlardan biridir. Yəni Paşinyan zamanında ABŞ-a verdiyi vədləri yerinə yetirməyə çalışır. O, iqtidara gələcəyi təqdirdə Ermənistanı Rusiyanın təsir dairəsindən çıxaracağını bəyan etmişdi. Paşinyanın Ermənistanın KTMT, ardınca da Avrasiya İqtisadi Birliyindən çıxarılması ilə bağlı bəyanatları vardı. İndi ABŞ və NATO ilə nəzərdə tutulan hərbi təlimləri bu kontekstdə dəyərləndirmək olar. Bu, Rusiyaya bir mesajdır. Bu azmış kimi, Paşinyan Ermənistanın KTMT-dəki nümayəndəsini geri çağırdı. Hələlik onun yenisi ilə əvəzlənəcəyi barədə məlumat yoxdur. Bu isə onu göstərir ki, Paşinyan həqiqətən də Rusiyanın təsir dairəsindən çıxmaqda, NATO və Avropa Birliyinə inteqrasiya siyasətini həyata keçirməkdə israrlıdır.

Bütün hallarda Paşinyanın həyata keçirdiyi siyasət Azərbaycanın bölgə ilə bağlı maraqlarına və ərazi bütövlüyünün tam bərpa edilməsi ilə bağlı siyasətinə dolayı yolla olsa da xidmət edir. Ermənistan iqtidarının addımları Rusiya ilə gərgin münasibətləri daha da gərginləşdirəcək. Bu gərginlik dolayı yolla Azərbaycanın xeyrinə işləyəcək. Çünki Rusiyanın bölgədə nüfuzu güclüdür. Rusiyanın Abxaziya və Cənubi Osetiya, eyni zamanda Ermənistanda hərbi bazaları var. Nəhayət, Azərbaycan ərazisində sülhməramlı qüvvələrlə təmsil olunur.

Bir sözlə, Cənubi Qafqazda Qərb və Rusiya arasında geosiyasi mübarizə yeni mərhələyə keçir. Paşinyanın addımları və bəyanatlarının Qərb tərəfindən istiqamətləndiriliyini nəzərə alsaq, məqsəd Rusiyanı Ukraynadan sonra Cənubi Qafqazda qarşıdurmaya sürükləyib onu zəif salmaq və bölgədə Qərbin təsir dairəsini genişləndirməkdir. Qərbin burada proqnozlaşdırmadığı gözləntilər Azərbaycanla bağlıdır. Biz Qərblə əməkdaşlıq edirik, xüsusən də enerji təhlükəsizliyi sahəsində işbirliyimiz var, ölkəmiz Avropanın enerji təhlükəsizliyinə öz töhfəsini verir. Bununla belə, biz Gürcüstan və Ermənistandan fərqli olaraq, Qərbin təhlükəsizlik sisteminə - NATO-ya inteqrasiya ilə bağlı prosesin sürətləndirilməsi yönündə hansısa addım atmırıq. Düşünmürəm ki, Azərbaycan mövcud geosiyasi reallıqlar fonunda bu addımları atacaq.

- Paşinyanın KTMT-dən çıxmaq planı çərçivəsində ilkin addımlarını atdığını dediniz. Ermənistan baş naziri məsələni hərbi blokadan tam çıxma nöqtəsinədək aparacaq qədər cəsarətli olacaqmı? Bu fonda NATO-dan alyansa qoşulmaqla bağlı Ermənistana verilən mesaj da diqqət çəkir.

- Əgər Paşinyan həqiqətən də bölgədəki geosiyasi reallığın və yeni dünya nizamının qurulması uğrunda gedən mübarizənin mahiyyətinə varırsa, yəqin özünə hesabat da verir. Qərbin bütün cəhdlərinə baxmayaraq, Rusiyanı Ukraynada ələ keçirdiyi ərazilərdən çıxarmaq və dönüş nöqtəsi yaratmaq mümkün olmur. London Müharibə Araşdırmaları İnstitutu bildirir ki, Ukrayna ordusu son bir həftə ərzində ciddi itkilər verməsinə baxmayaraq, maksimum 600 metr – 1 kilometr irəliləyə biliblər. Pentaqon rəsmiləri də istisna etmirlər ki, savaş qışa doğru uzandıqca, Ukraynanın resursları tükənəcək. Bu kontekstdə Qərb Ukraynaya maliyyə axınını azaldacaq.

Rusiya ordusu payızın sonları – qışın əvvəlində hücuma keçəcəyi təqdirdə Ukraynanın bunun qarşısını ala bilməyəcəyi birmənalıdır. Qərbli mütəxəssislərin böyük əksəriyyəti belə düşünürlər. Zənnimcə, Paşinyan bunu və Rusiyanın Cənubi Qafqaza təsir imkanlarını nəzərə alırsa, bu addımları atmayacaq. Amma Paşinyan Qərbin adamıdır, Sorosun təmsilçisidir. Hakimiyyətə müəyyən vədlərlə gətirilib. Güman edirəm ki, Paşinyan bu addımları atmasa, Qərbin dəstəyindən məhrum olacaq. Bu halda isə Ermənistanda onu devirmək istəyən radikal qüvvələrin əlinə şans düşəcək.

- İrəvanın intensiv anti-Rusiya addımları fonunda erməni mediası “Moskva Ukrayna və Gürcüstan ssenarilərini Ermənistanda təkrarlayacaqmı” sualını gündəmə gətirib. Sizin bu suala cavabınız necədir?

- Ermənistanda Ukraynadan daha çox Gürcüstan ssenarisinin təkrarlanacağını istisna etmirəm. O zaman Mixail Saakaşvili ABŞ-ın şirin vədlərinə aldanaraq, məlum avantüraya getdi. Bu da gürcü ordusunun Abxaziya və Cənubi Osetiyada Rusiya sülhməramlıları ilə toqquşmasına gətirib çıxardı. Nəticədə Fransanın o zamankı prezidenti Nikola Sarkozu Gürcüstanın dövlət suverenliyinin saxlanılması üçün vasitəçilik etmək məcburiyyətində qaldı. Avropa Birliyi və NATO rus tanklarını Tiflisin bir neçə kilometrliyində dayandıra bildi. Əlbəttə, danışıqlar və əldə edilmiş razılaşmalardan sonra.

Gürcüstandan fərqli olaraq, Ermənistana bu sayaq dəstəyin veriləcəyini düşünmürəm. Çünki indi Qərbin əsas diqqəti Rusiya-Ukrayna qarşıdurmasına və bunu öz xeyrinə çevirmək səylərinə yönəlib. Yəqin ki, Qərbin praqmatik siyasətçiləri onlar üçün əlavə başağrısına çevrilə biləcək bu addımı atmaqdan vaz keçəcəklər. Qərbdə onu da bilməmiş deyillər ki, Rusiya və Türkiyə Yaxın Şərqlə yanaşı, Cənubi Qafqazda da razılaşdırılmış siyasət həyata keçirirlər. Bu kimi amilləri nəzərə aldıqda, ən azı sonrakı parametrlər baxımından Qərbin Ermənistana böyük dəstək verəcəyi gözlənilən deyil.

Ukrayna Avropanın qapısıdır, Gürcüstan Qara dəniz və Türkiyə üzərindən dəstək alacağına ümid edirdi, Ermənistanın isə belə imkanları yoxdur. Türkiyə ilə sərhədlər hələ də bağlıdır, İran-Ermənistan əlaqələri yaxın olmasına baxmayaraq, İrəvan Tehranın maraqlarına zidd addımlar atsa, o zaman Türkiyə-Rusiya-İran məngənəsinin ortasına düşəcəklər. Bu halda Paşinyan iqtidarının aqibətinin necə olacağı məlumdur.