“Qızılca ilə bağlı durum epidemiyanın başlanğıcı hesab edilə bilər” - Pediatrlardan peyvənd ÇAĞIRIŞI

Son dövrdə Azərbaycanda qızılca xəstəliyinə yoluxma halları təhlükəli vəziyyət almağa başlayıb.

Rəsmi məlumata görə, ölkədə artıq üçüncü azyaşlı uşaq ağırlaşmış qızılca səbəbindən vəfat edib.

Tibbi Ərazi Bölmələrini İdarəetmə Birliyinin (TƏBİB) rəsmi məlumatına görə isə xəstəliyi ağır keçirən uşaqların əksəriyyəti qızılcaya görə peyvənd olunmayanlardır.

Maraqlıdır, valideynlər vurulması vacib peyvəndlər haqqında nə qədər məlumatlıdırlar? Doğum evlərində, klinikalarda yeni dünyaya gələn uşaqlar üçün valideynlərə peyvənd yaddaş kitabçası verilirmi?

Bu barədə Oxu.Az-a danışan pediatr Günay Rəsulova qeyd edib ki, özəl tibb müəssisələrində valideynlərə peyvənd yaddaş kitabçası verilir. Lakin pediatrın fikrincə, körpə doğulan kimi ailəyə mütləq peyvənd yaddaş kitabçası verilməlidir kimi bir tələb yoxdur:

“Çünki uşaq doğulub, doğum evindən çıxandan sonra ən yaxın sahə poliklinikasında qeydiyyata salınır. Ailə yaxınlaşmalı, poliklinikada qeydiyyata düşməlidir. Beləliklə, peyvəndlərin vaxtı çatanda poliklinikadan ailələrə məlumat verilir ki, uşağın hansı ayında hansı peyvənd vurulmalıdır. Buna sahə həkimi tərəfindən nəzarət olunur. Yəni valideynlərin peyvəndlər haqqında məlumatsız olmaları mümkün deyil. Sadəcə, əksər valideyn peyvəndin məsuliyyətini dərk etmədən, qohum-qonşunun fikirlərinə əsasən, yan təsirdən qorxaraq imtina edib. Peyvənddən imtina edilməsi də nəticədə belə infeksion xəstəliklərin yayılmasına səbəb olur. Qızılca peyvəndini iki dozada alan uşaqlarda 97 faiz qoruyuculuq formalaşır. Ona görə uşağına peyvənd vurdurmayan valideynlər poliklinikaya yaxınlaşıb, vurdura bilərlər”.

Pediatr Vaqif Qarayev isə vurğulayıb ki, uşaq doğulandan bir aylığına qədər sahə həkimi uşağı ən azı bir dəfə ziyarət edir:

“Həmin ziyarətdə isə peyvəndlər haqqında məlumat mütləq verilir. Peyvəndlər haqqında məlumat valideynə doğum evində, klinikada da verilir. Uşaq bir aylıq olanda sahə həkiminin qəbulunda olur, müayinədən keçir. Bu zaman da peyvənd haqqında valideyn yenidən məlumatlandırılır. Biz bilirik ki, bəzi hallarda həkimlər də valideynləri peyvənddən çəkindirmək istəyirlər. Bu, dəhşətlidir, amma geniş yayılan bir məsələ deyil. İstənilən halda, burada valideyn məsuliyyəti vacib məqamdır. Mütləq şəkildə valideynlər özləri peyvənd işinə ciddi yanaşmalıdırlar.

Sovet dövründə peyvəndlər məcburi idi. Biz indi sovet təbabətini bəyənməsək də, çox yaxşı tərəfləri var idi. Uşaqlara peyvəndi evlərdə, məktəblərdə, bağçalarda, poliklinikalarda - harada olur-olsun, mütləq vururdular. Ona görə həmin dövrdə ölkə üzrə yayılan heç bir uşaq infeksiyası, epidemiyası yadıma gəlmir.
Qızılca COVID-19 pandemiyasından öncə də var idi, telefonum qızılca səpkiləri ilə əlaqədar şəkillərdən, müraciətlərdən az qala dolmuşdu. Amma o zaman da peyvəndə müsbət yanaşanlar az idi. Son illərdə isə peyvəndə az qala Əzrail gözündə baxırlar: peyvənd əlil edir, autizm yaradır və s. Bəs sual verirəm, peyvənd olunmayan uşaqlarda niyə hər cür xəstəlik tapılır? Onlar niyə əlil, iflic, autist olurlar?

Biz guya avropalaşmışıq, peyvənd könüllü olub. Biz hüququn əleyhinə gedə bilmərik, könüllü olsun. Amma indi qızılca infeksiyası hüquq tanıyır? Xeyr!

Ana hamiləliklə bağlı məzuniyyətə çıxanda, ginekoloqun qəbulunda olanda onu sağlam uşaq otağına aparırlar, peyvənd otağını da göstərirlər. Yəni peyvəndləmə haqqında təbliğat hələ uşaq dünyaya gəlməmişdən başlayır, biz pediatrlar da o qədər çox deyirik ki, valideynə heç peyvənd yaddaş kitabçası lazım belə olmur. Sadəcə, yenə deyirəm, əsas məsələ valideyn məsuliyyətidir”.

Pediatr qızılca virusunun çox qədim xəstəlik olduğunu və yoluxdurma qabiliyyətinin son dərəcə yüksək olduğunu vurğulayıb:

“Hər virusun yoluxdurucu və öldürücü qabiliyyəti var. Qızılcaya yoluxan bir şagird məktəbdə üç sinfi yoluxdura bilər, çox tez yayılır. Amma letallıq, yəni öldürücü təsiri aşağıdır. Bəs niyə bu xəstəlik öldürür? Çünki bu virusun ağırlaşmaları çox təhlükəli pnevmoniya və s. nəticələrə gətirib çıxarır, hətta qalıcı fəsadlar yarada bilir. Əslində isə dediyim kimi, qızılca öldürücü xəstəlik deyil, hətta qripdən daha az təhlükəlidir və xüsusi müalicə planı yoxdur. Qızılca bir həftə, 10 gün müddətində ağırlaşma olmazsa, öz-özünə sağalıb, keçir. Adi gigiyenik qulluqlar, qızdırmaya nəzarət, təcrid edilmə kifayətdir. Amma peyvənd olunan uşaqlar belə, yüngül keçirirlər, nəzarətdə saxlandıqda qısa müddətə sağalırlar.

Bütün dünyada viruslara yoluxmadan qorunmağın iki yolu var: birincisi, peyvənddir - bu, mütləqdir, ikincisi isə özünütəcriddir. Mən bir həkim kimi bir müddət distant təhsilə keçilməsinin tərəfdarıyam. Çünki bu, artıq epidemiya halının başlanğıcı hesab edilə bilər. Ciddi tədbir görülməzsə, addımlar atılmazsa, qızılca ölkədə epidemiyaya çevrilə bilər”.