15 iyul dövlət çevrilişinə cəhd: Səbəb, məqsəd və nəticə
15-07-2024, 16:00. Разместил: admin
Bu gün Türkiyədə 15 iyul 2016-cı il xain dövlət çevrilişinə cəhdin növbəti ili qeyd olunur. Dövlət çevrilişinin qarşısın almaq üçün ayağa qalxan xalq və ordu ümumilikdə 252 şəhid verdi və 2740 nəfər isə qazi oldu. 2016-cı ildən sonra 15 iyul Türkiyədə Demokratiya və Milli Birlik Günü kimi qeyd olunmaqdadır. Hadisədən illər ötməsinə baxmayaraq Türkiyədəki dövlət çevrilişinə cəhd bu gün də öz aktuallığını saxlamaqdadır. Çünki bu planın arxasında dayanan güclər bu gün də Türkiyəyə qarşı çirkli niyyətlərini həyata keçirməkdə isralıdırlar və məqam düşdükcə Türkiyəyə qarşı bu niyyətlərini həyata keçirməyə çalışırlar.
2016-cı ilə 15 iyuldakı dövlət çevrilişinin səbəbləri, hədəfi nə idi? Bu plan hansı nəticələrə hesablanmışdı?
Səbəblərə gəldikdə onu qeyd etmək lazımdır ki, AKP-nin iqtidara gəlişi ilə Türkiyədə yeni bir mərhələdə başladı.
Birincisi, ötən əsrin 70-ci illərindən sonra Türkiyədə hakimiyyət uğrunda savaşda yaranan siyasi böhrana son verildi və ölkədə tədricən siyasi sabitlik yaranmağa başladı. Çünki AKP iqtidarınadək Türkiyənin siyasi həyatında bir böhran hökm sürməkdə idi. Tez-tez hökumət böhranları yaranırdı və bu da hakimiyyət dəyişikliyi ilə nəticələnirdi. Seçkilərdə iştirak edən siyasi qüvvələr seçkilərin nəticəsi olaraq mütləq çoxluğu əldə edib təkbaşına hökumət qura bilmədiyindən ölkədə məcburi şəkildə koalisiya hökumətləri qurulurdu. Bu hökumətlərin də ömrü çox olmurdu. Koalisiya hökumət daxilində ziddiyətlər yarandığından müddət başa çatmadığından hökumətlər dağılırdı. Hətta təkbaşına hökuməti quran siyasi qüvvələrin hakimiyyəti uzun sürmürdü. Siyasi böhran nəticəsində ya yeni hökumət qurulurdu, ya da dövlətçiliyə təhdid yarandığı üçün ordu idarəçiliyi ələ keçirirdi. Bu da nəticə etibarilə Türkiyə dövlətçiliyinin siyasi-iqtisadi gücünü zəiflətməklə yanaşı, beynəlxalq imicinə də zərbə vururdu. Bu həm də Türkiyə cəmiyyətini yorurdu. Ölkə iqtisadiyyatının davamlı inkişafına, beynəlxalq aləmdə söz sahibi olmasına mane olurdu.
Nəticə etibarilə Türkiyə NATO üzvü kimi hərbi cəhətdən qüdrətli ölkə olmasına baxmayaraq dünya güclərinin əlində alət rolunu oynayırdı. Lakin AKP iqtidarı ilə bütün bunlara - hakimiyyət uğrunda savaşlarda siyasi böhranlara son verildi. Ordu da siyasi böhranlara müdaxilədən kənarlaşdırıldı. Yəni ordunun da siyasi böhranlardan sui-istifadə hallarına son verildi. Bununla da Türkiyə siyasi və iqtisadi cəhətdən davamlı inkişaf yoluna qədəm qoymaqla ən qısa zamanda dünyanın ən nüfuzlu ölkələrindən biri olmaqla beynəlxalq aləmdə ciddi aktorlardan birinə çevrildi. Beynəlxalq miqyasda baş verən proseslərdə artıq Ankaranın rəyi və mövqeyi nəzər alınmağa başlanıldı.
İkincisi, AKP iqtidarı Türkiyənin uzun illər əziyyət çəkdiyi PKK terroruna qarşı dialoq siyasəti həyata keçirməyə başladı.
Üçüncüsü, hərbi-sənaye kompleksinin inkişafı nəticəsində Türkiyə təkcə ordu baxımdan deyil, həm də hərbi-sənaye cəhətdən qüdrətli ölkəyə çevrildi. Bu gün Türkiyənin istehsal etdiyi hərbi texnikalara, silah-sursata böyük maraq və diqqət var. Bu da Türkiyənin gücünə əlavə güc qatmaqdadır.
Dördüncüsü, siyasi, iqtisadi sabitliyin yaranıb inkişaf mərhələsinə qədəm qoyması ilə Türkiyə dünyanın 20 ən güclü "G20" ölkələr arasında yer aldı.
Beşincisi, Türkiyənin bu imkanları dünyanın yenidən şəkilləndirilməsi prosesində gedən geosiyasi və geoiqtisadi savaşlarda önəmli rolunu ön plana çıxardı. Belə ki, Türkiyə dünyanın yenidən şəkillənməsində gedən geosiyasi və geoiqtisadi mübarizəsi nəticəsində bütün enerji, nəqliyyat və digər logistik dəhlizlərin Türkiyə üzərindən keçməsi bu ölkəni sözün əsl mənasına hab bir ölkəyə çevirdi.
Altıncısı, geosiyasi və geoiqtisadi proseslər Türk dövlətlərinin bir güc mərkəzi kimi ortaya çıxmasını zəruri etdi. Türkiyə olmadan Türk dünyasının siyasi-iqtisadi-hərbi güc mərkəzi kimi formalaşması mümkün deyil.
Yeddincisi, dünyanın yenidən şəkillənməsində Ankara bütövlükdə Avrasiya məkanında, xüsusən də Türk coğrafiyasında, Orta və Şimali Afrikada önəmli bir faktor kimi ortaya çıxdı. Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın "Ərəb baharı" dövründə Yaxın Şərq və Şimali Afrika ölkələrinə səfəri bunun bariz nümunəsi oldu. Prezident Ərdoğan yeni dünyanın yeni lideri kimi qəbul edilməyə başlandı.
Bütün bu və digər amillər Türkiyənin təkcə gücünə güc qatmaqla dünyanın əsas söz sahibi və nəticədə qlobal güc kimi formalaşmasına geniş imkanlar açırdı.
Bax bütün bu faktorlar nəinki Qərbi, o cümlədən digər dünya güclərini də narahat edirdi. Bu güclər bir araya gələrək Türkiyənin artan rolunun qarşısını almaq üçün ən müxtəlif yollara əl atdılar. Oyunları boşa çıxdıqda isə uzun illər boyu dövlət içinə yerləşdirdikləri FETÖ vasitəsilə bunu reallaşdırmağa çalışdılar. Hədəf yenidən Türkiyənin 70-ci və 90-cı illərin Türkiyəsinə qaytarmaq, nəzarət altında olan bir dövlətə çevirmək idi.
Lakin türk xalqının və ordusunun prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın ətrafında sıx birləşməsi nəticəsində məkrli planların qarşısı alındı.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, bu çevriliş cəhdi təkcə Türkiyəyə qarşı deyildi, həm də yenicə formalaşan Türk birliyinə qarşı idi.
Türkiyəyə qarşı bu çirkin oyunlar bu gün də davam etməkdədir. Bu gün Yaxın Şərqdə, xüsusən də Qəzzada, Livanda, Suriyada, İraqda, Qafqazda, Mərkəzi Asiyada baş verən proseslərin arxasında həm də məkrli bir Türkiyə planı var. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan təsadüfən demir ki, Qəzza Anadolunun müdafiə səngəridir. Əgər İsrail, Qərb və bəzi digər ölkələr Qəzzada məsələni həll edərsə, növbəti proseslər Türkiyə ilə sərhəddə başlayacaq. Son zamanlarda Qərb və İsrailin, hətta İranın dəstəyi ilə Suriyada terrorçu PKK/YPG əlaltı dövlətin yaradılması istiqamətindəki cəhdlər bunun sübutudur. Çünki bütün dünya gücləri yaxşı anlayır ki, Türkiyənin gücə çevrilməsi, onların nəinki bölgədə, bütövlükdə dünyada çirkin niyyətlərini həyata keçirilməsinə mane olacaq.
Ona görə də hər vasitə ilə Türkiyənin çökdürülməsi planını həyata keçirməyə çalışırlar. Lakin onu da unudurlar ki, bu gün heç bir güc Türkiyənin və Türk dünyasının ilk mərhələdə siyasi-iqtisadi, növbəti mərhələdə hərbi güc kimi formalaşmasının qarşısını ala bilməyəcəklər. Bu özünü 2020-ci ildə Azərbaycanın Ermənistanın işğlaçılıq siyasətinə son verilməsində, Türk dünyasının vahid güc kimi formalaşması istiqamətində, Yaxın Şərqdə və dünyanın digər bölgələrində oynadığı rolda göstərir.
XXI əsr Türk əsridir və Ankara qarşıya qoyulan hədəflərə uğurla nail olacaq.
Вернуться назад