Zelenskinin bioqrafından sülh danışıqlarının ŞOK TƏFƏRRÜATLARI

2022-ci il aprelin ortalarında Ukrayna və Rusiya nümayəndə heyətləri Volodimir Zelenski ilə Vladimir Putin arasında görüş keçirməyə çalışıblar.

Bu barədə Saymon Şuster Ukrayna liderinə həsr olunmuş “Şoumen” kitabında deyir.

2022-ci ilin yazında Rusiya və Ukraynada sülh danıqşılarını aparan nümayəndə heyəti münaqişəni dalandan çıxarmağın yeganə yolu kimi Putinlə Zelenskinin təkbətək görüşünü təşkil etmək barədə razılığa gəliblər. 

Şusterin yazdığına görə, bu zaman Kiyev Qərbin təzyiqinə məruz qalıb. Belə ki, Qərb Ukrayna hakimiyyətini Moskvanın şərtlərini qəbul etməməyə təkid edib.

Xüsusi hərbi əməliyyatın başlanmasından sonra sülh danışıqlarının ilk raundu fevralın 28-də, hərbi əməliyyatların beşinci günündə Belarusda baş tutub. 

Danışıqlarda Ukrayna ABŞ, Böyük Britaniya, Çin, Fransa, Almaniya, İsrail və digər dövlətlərin daxil olduğu qarant ölkələrin təhlükəsizlik zəmanətləri müqabilində NATO və digər hərbi ittifaqlara qoşulmaq planlarından imtina etməyə hazır olub. 

Kiyev öz təkliflərini martın 29-da İstanbulda keçirilən görüşdə təqdim edib. Krım məsələsinin həllində 15 il fasilə vermək təklif olunub. Bu müddət ərzində güc tətbiq etməyəcəyinə söz verən tərəflər sülh yolu ilə həll yolu tapmalı olacaqlar. Ukraynanın cənub-şərqində Rusiyanın nəzarəti altında olan ərazilərin statusu məsələsi “müharibə edən tərəflərin liderlərinin ixtiyarına” buraxılırdı.
“Rusiya tərəfdən danışıq aparan nümayəndə heyəti çıxılmaz vəziyyətdən çıxmağın yeganə yolunun iki liderin qapalı otaqda görüşün keçirilməsi ilə razılaşırlar. Göyə işarə edərək onlar tez-tez deyirdilər ki, Krım, Donbas və digər ərazi mübahisələri ilə bağlı qərar qəbul etmək hüququ yalnız “boss”a məxsusdur”.

Şuster yazır ki, görünür, onlar liderlərin şəxsi görüşünün təşkil edilməsinə ciddi yanaşırdılar.

Müəllif qeyd edir ki, Zelenski Qərb tərəfdaşları tərəfindən təzyiqlərlə üzləşib. Onlar Kiyevdən əlavə güzəştlər etməyi tələb ediblər. Zelenskinin xarici işlər üzrə müşaviri Andrey Sibiqa Şusterə deyib ki, Qərb tərəfdaşlarının əsas tövsiyələri Rusiyanın şərtlərini qəbul etməkdən ibarət idi. Amma İstanbuldakı görüşlərə Buça şəhərindəki baş verənlər danışıqların sonrakı mərhələsinə ciddi təsir etdi. Şuster yazır ki, Buçada baş verənlərdən sonra Ukrayna prezidentinin komandasının bir qismi ondan sülh prosesini dayandırmağı və Putinlə görüşdən imtina etməyi tələb edib. Zelenski danışıqları dayandırmaqdan imtina edib və kompromis kimi bəzi sahələrdə təmasları məhdudlaşdırmağa razılaşıb. Ondan sonra iki ölkə arasında məhdud əlaqələr İstanbul vasitəsilə baş tutub. 

Şuster yazır ki, aparılan məhdud danışıqlar mərhələsində 2022-ci ilin aprelin ortalarında Putinlə Zelenskinin mümkün görüşünü keçirmək üçün gündəliyinin razılaşdırılması planlaşdırılıb. Lakin mayın 17-də Moskva və Kiyev nümayəndələri danışıqların faktiki olaraq dayandırıldığını elan ediblər.