Makron İrəvandakı səfirini niyə təcili dəyişdi? – Məkrli plan…

Makronun Fransanın Ermənistandakı səfirini niyə vaxtından dəyişməsinin səbəbi və məkrli planlar nəyə xidmət edir

Hamıya bəlli olduğu kimi prezident Emmanuel Makronun 6 iyulda imzaladığı sərəncamla Fransanın Ermənistandakı Ann Luyonu vaxtından əvvəl geri çağırıb və onu bu vəzifədə əvvəllər İran və İraq Kürdüstanında diplomatik missiyalarda çalışmış, həmçinin Qafqaz və Liviya məsələləri ilə məşğul olan Olivye Dekotini təmsil edəcək.

Xatırladaq ki, Ann Luyo 2021-ci ilin yayın sonundan Ermənistana səfir postuna təyin olunub və bir qayda olaraq, Fransa səfirləri diplomatik missiyalara 3 il rəhbərlik edirlər. Qaydaya uyğun olaraq, Ann Luyonun Ermənistanda səfiri kimi fəaliyyəti 2024-cü ilin avqustunda başa çatır. Amma gözlənilmədən və təcili Ann Luyonun səlahiyyət müddətinin bitməsinə bir il qalmış geri çağrılır və yeni səfir təyin olunur. 

Fransanın Ermənistandakı səfirliyi diplomatın geri çağırılmasını şəxsi səbəblərə izah edilir.

Bəs əsl səbəb?

İlk olaraq onu qeyd etmək lazımdır ki, Oliviye Dekotini karyera diplomatıdır və Sorbonna məzunudur. 2012-2015-ci illərdə Fransanın İrandakı səfirliyinin ikinci müşaviri olub, İranın nüvə proqramı və regional siyasəti ilə bağlı analitik məqalə yazıb və bu məqalə də Vaşinqton İnstitutunda dərc olunub.

Məqsəd Fransanın Cənubi Qafqazda sülhü və sabitliyi pozmaq 

Məqsəd bölgədə və dünyada yaranmış proseslərdən istifadə edib Cənubi Qafqazda digər güclərlə yanaşı, geosiyasi rəqabətə girib, öz xarici hərbi mövcudluğunu təmin etməyə çalışır. Bu yolla “Orientalizm” müstəmləkəçilik siyasəti ilə Cənubi Qafqaz regionunda da eyni mənfur təcrübəni tətbiqinə cəhd edilir. O baxımdanda bölgədəki proseslərdən xəbərdar olan bir şəxsi təyin etməklə bu məkrli planını qarşıya hədəf qoyub.

Makron bunun ardınca İrəvandakı səfirinə hərbi attaşe də təyin etməyi nəzərdə tutub. Düzdür, Moskva İrəvana təzyiq edərək onun bu niyyətini reallaşdırmağa imkan vermir. Hərbi attaşeni təyin etməkdə gecikən Makron birinci mərhələdə Oliviye Dekotini, sonrakı münasib bir məqamda isə hərbi attaşeni təyin etməyi düşünür. Paris bununla da Cənubi Qafqazda neokolonializm siyasətini realladırmaq istəyir.

Yeni səfirin hədəfləri

- Ermənistandan istifadə etməklə ermənidən daha çox “erməniçilik” etməklə Cənubi Qafqaz uğrunda gedən savaşda Parisin geosiyasi maraqlarının təmin olunması;

- Ermənistanın silahlanmasına yardım etmək. İndiyədək Ermənistanın əsas silah təminatçısı Rusiya olub. Rusiya üzləşdiyi indiki şəraitdə Ermənistana silah ötürmür. Ermənistan alternativ variant kimi İran, Hindistan və bəzi Avropa ölkələrindən, xüsusən də Fransadan silah almaq istəyir. Amma Kreml İrəvana təzyiq edərək həmin ölkələrdən ciddi silah partiyası almağa imkan vermir. Səfirin əsas vəzifəsindən biri bu məsələdə İrəvana yardımçı olmaq və Parisin bölgədə daha ciddi şəkildə maraqları ilə hərbi mövcudluğunun təmin olunmasına nail olmaqdır.

Proseslər bölgəyə nə vəd edir və hansı proseslər ola bilər

Təbii ki, Parisin bölgədə aktivliyi sülhə xidmət etmədiyindən ilk növbədə Bakı və Ankaranın maraqlarına uyğun deyil.

İkincisi, Parisin Cənubi Qafqazda “Oreantalizm” siyasətini yürütməyə cəhdi ilk növbədə Avropa İttifaqının maraqlarına ziddir. Parisin bu siyasəti Rusiya-Ukrayna müharibəsi fonunda və Avrasiya coğrafiyasında baş verən yeni düzəndə dayanıqlı sülhə, sabitliyə xidmət etmədiyindən Avropanın enerji və logistik təhlükəsizliyini ciddi şəkildə təhlükə altında qoyur. Parisin bu siyasəti bütövlükdə Qərbin özünə digər ciddi problemlər yaradır.

Üçüncüsü, bölgədə bəzi məsələlərdə Moskvanın Paris və Tehranla maraqları üst-üstə düşdüyündən birgə fəaliyyət göstərsələr də, amma bəzi məsələlərdə isə tam fərqli yanaşmalara malikdirlər. Rusiyanın bölgədə mövqeyi nə qədər zəifləsə də, digər güclərin bölgədə təsir imkanını artırmasına qarşı çıxıb, ciddi dirəniş göstərir.  

Dördüncüsü, Tehran Qərbin, İsrailin, Türkiyənin bölgədə aktivləşməsinə qarşı Parislə müəyyən məqamlarda əməkdaşlıq etsə də, amma Fransanın da bölgədə oturuşmasında maraqlı deyil. Tehran yaxşı anlayır ki, Fransanın bölgədə oturuşması dolayısı ilə və birbaşa Qərbin bölgədə oturuşması deməkdir. 

- Beşincisi, Orta dəhlizin daha effektiv fəliyyətini istəyən Çin Cənubi Qafqazda sülh və sabitliyin tez bir zamanda təmin olunmasında maraqlıdır. O baxımdan fransanın bölgədə neokonolizm siyasətində maraqlı deyil. Pekin yaxşı anlayır ki, Parisin bölgə uğrunda mübarizəsi sülhə və sabitliyə deyil, gərginliyə xidmət edəcək.

- Altıncısı, Parisin bu aktivliyi Ermənistanın özünün milli maraqlarını və dövlətçilik təhlükəsizliyinə ciddi təhdid yaradır. İrəvan Parisə Ermənistanı bir plasdarm kimi təqdim etməklə, əslində, özünü geosiyasi güclərin toqquşma mərkəzinə çevirir. Bu toqquşma nəticə etibarı ilə Ermənistan dövlətçiliyi və xalqı üçün yaxşı sonluq vəd etmir. Bu, hətta Ermənistanın bir dövlət kimi siyasi xəritədən silinməsinə gətirib çıxarar.  

Fransanın bu siyasəti yeganə olaraq Orta Dəhliz məsələsində Hindistan maraqlarına uyğun ola bilər. 

Bütün hallarda Fransanın həyata keçirmək istədiyi “Oreantalizm” müstəmləkəçilik siyasəti təkcə Cənubi Qafqaza deyil, bütövlükdə Qafqazda, Avropada, Mərkəzi Asiyada dayanıqlı sülhün əldə olunub qarşılıqlı maraqlara xidmət edən sıx əməkdaşlıq formatına ciddi maneə yaradır.